Metody i środki nadzwyczajne w zakresie reagowania na wycieki oleju

Lokalizacja wycieków produktów ropopochodnych i ropy naftowej

Na obszarach wodnych wysięgniki do ropy naftowej i produktów ropopochodnych są środkiem powstrzymywania i reagowania na wycieki ropy naftowej i produktów ropopochodnych. Ważnymi funkcjami wysięgników są: zapobieganie rozprzestrzenianiu się oleju na powierzchni wody, zmniejszanie stężenia produktów ropopochodnych w celu ułatwienia oczyszczania oraz trałowanie (przekierowywanie) oleju z dala od obszarów wrażliwych środowiskowo.

Wysięgniki barierowe dzielą się na: wysięgniki odchylające (oil-deflecting booms BN) – chroniące brzeg przed ropą i produktami ropopochodnymi oraz odgradzające je; wysięgniki sorbujące (sorbing booms BSS) – pochłaniające ropę i produkty ropopochodne; wysięgniki nadmuchiwane (inflatable booms) – umożliwiające ich szybkie rozstawienie na obszarach wodnych; ciężkie wysięgniki nadmuchiwane (heavy inflatable booms) – odgradzające tankowiec w terminalu.
Po zlokalizowaniu wycieku ropy kolejnym etapem jest jego usunięcie.

Metody reagowania na wycieki produktów ropopochodnych i ropy naftowej

Istnieje kilka metod ograniczania wycieków ropy: termiczna, mechaniczna, biologiczna i fizykochemiczna. Główną metodą reagowania na wycieki ropy jest mechaniczne odzyskiwanie produktów ropopochodnych. Metoda ta jest najskuteczniejsza na samym początku wycieku, ponieważ warstwa oleju pozostaje gruba. Mechaniczne odzyskiwanie jest trudne, gdy obszar rozprzestrzeniania się jest duży, grubość warstwy oleju jest niewielka i występuje ciągły ruch warstwy powierzchniowej pod wpływem wiatru. Utrudnia to korzystanie z tej metody. Komplikacje mogą pojawić się również podczas oczyszczania portów i stoczni z produktów ropopochodnych, są one zwykle zanieczyszczone różnymi śmieciami, deskami, wiórami drzewnymi i różnymi przedmiotami unoszącymi się na wodzie.

Metoda termiczna jest stosowana w przypadku dużej grubości warstwy oleju po zanieczyszczeniu przed rozpoczęciem tworzenia emulsji z wodą. Metoda ta opiera się na spalaniu warstwy oleju. Jest wystarczająco dobrze połączona z innymi metodami likwidacji wycieków.

Metoda mechaniczna. Przykładem takiej metody jest zbieranie produktu ropopochodnego przez odpieniacze.

Skimmery olejowe przeznaczone są do zbierania oleju bezpośrednio z powierzchni wody. W zależności od rodzaju i ilości rozlanych produktów ropopochodnych oraz warunków pogodowych, stosowane są różne rodzaje skimmerów, zarówno pod względem konstrukcji, jak i zasady działania.

Skimmery olejowe są podzielone na samobieżne, stacjonarne, holowane i przenośne na różnych jednostkach pływających według metody przemieszczania lub mocowania. Zgodnie z zasadą działania – odpieniacze progowe, odpieniacze oleofilowe, odpieniacze próżniowe i odpieniacze hydrodynamiczne.

Metoda fizyko-chemiczna wykorzystuje dyspergatory i sorbenty i jest skuteczna, gdy mechaniczne zbieranie nie jest możliwe, na przykład, gdy grubość warstwy jest niewielka i gdy rozlana plama oleju stanowi realne zagrożenie dla obszarów wrażliwych środowiskowo. Sorbenty w kontakcie z olejem zaczynają go natychmiast absorbować, okres nasycenia osiągany jest w ciągu pierwszych dziesięciu sekund (przy założeniu średniej gęstości produktów ropopochodnych). Tworzą kępy materiału, które są maksymalnie nasycone olejem.
W przypadku przemieszczania się plamy oleju w kierunku obszarów chronionych stosuje się środki dyspergujące. Są to specjalne substancje chemiczne, które rozbijają film olejowy i zapobiegają jego dalszemu rozprzestrzenianiu się. Należy jednak wziąć pod uwagę, że środki dyspergujące mogą mieć negatywny wpływ na środowisko.

Metoda biologiczna jest stosowana po metodach fizyko-chemicznych i mechanicznych przy grubości warstwy nie mniejszej niż 0,1 mm. Technologia oczyszczania skażonej olejem wody i gleby – bioremediacja, opiera się na wykorzystaniu specjalnych mikroorganizmów na bazie utleniania węglowodorów lub preparatów biochemicznych. Liczba mikroorganizmów zdolnych do asymilacji węglowodorów ropopochodnych jest niewielka. Są to głównie bakterie, przedstawiciele rodzaju Pseudomonas oraz niektóre gatunki grzybów i drożdży. Przy wystarczającym nasyceniu wody tlenem i w temperaturze 15-20% Cº, mikroorganizmy te są zdolne do utleniania produktów ropopochodnych w ilości 2 g/m² powierzchni wody dziennie. Jednak utlenianie bakteryjne w niskich temperaturach wody jest powolne, a produkty ropopochodne pozostają w zbiornikach wodnych przez długi czas – do 50 lat.

Wybierając metodę likwidacji rozlewów produktów ropopochodnych należy pamiętać, że przy prowadzeniu prac związanych z likwidacją awarii głównym czynnikiem jest czynnik czasu, starając się nie spowodować większych szkód ekologicznych niż istniejący rozlew olejowy.